Hàng loạt doanh nghiệp nợ đọng, chiếm dụng bảo hiểm xã hội
    Chính sách BHXH là trụ cột quan trọng nhất trong hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện mục tiêu tiến bộ và công bằng xã hội. Hàng tháng, người sử dụng lao động sẽ trừ số tiền BHXH trong khoản thu nhập của NLĐ. Và đương nhiên, NLĐ sẽ an tâm với các chính sách mà mình được hưởng. Tuy nhiên, rất nhiều công nhân lao động khi phát sinh về hưởng chính sách BHXH thì mới tá hỏa mọi quyền lợi của mình chỉ là ảo tưởng. Bởi lẽ, tiền đóng BHXH của mình thay vì nộp ở cơ quan BHXH thì lại đang nằm trong “túi” của DN. 
Theo số liệu của cơ quan BHXH thành phố Đà Nẵng, tính đến tháng 6/2016, có 3.632 DN nợ BHXH, với tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN là 149.462 triệu đồng của toàn thành phố. Trong đó, có 10 DN nợ số tiền lớn với tổng số tiền lên đến 47.647.578.030 đồng… Hệ quả của điều này là hàng ngàn công nhân lao động bị mất quyền lợi về hưởng các chính sách BHXH, quan hệ lao động tại các công ty căng thẳng, dễ dẫn đến ngừng việc. Ngoài ra, nhiều trường hợp NLĐ nghỉ việc ở những DN nợ BHXH, khi tìm được việc làm mới thì cơ quan BHXH không thể chốt sổ BHXH cho NLĐ, hoặc lao động nữ có thai chậm được hưởng các chế độ thai sản, ốm đau…
Tại sao lại xảy ra tình trạng các DN nợ đọng, chiếm dụng tiền BHXH như vậy trong khi sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về vấn đề này là rất lớn. Lý giải về vấn đề, ông Nguyễn Đức Thanh – Phó Chủ tịch thường trực Liên đoàn Lao động TP Đà Nẵng cho rằng: “Có thực trạng trên, về khách quan có thể thấy rằng, nhiều DN gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, giải thể, phá sản hoặc ngừng hoạt động nên không có nguồn kinh phí trả lương và đóng BHXH, BHYT cho NLĐ. Quy định việc xử lý vi phạm Luật BHXH chưa nghiêm, mức xử phạt còn nhẹ; lãi suất phạt nộp chậm trước năm 2016 thấp hơn lãi suất vay của ngân hàng thương mại; từ khi thành lập ngành BHXH năm 1995 đến 2015, cơ quan BHXH không có thẩm quyền thanh tra, xử phạt nên tác dụng ngăn ngừa, răn đe đối với các hành vi vi phạm pháp luật hạn chế. Ngoài ra, ý thức trách nhiệm của một số chủ sử dụng lao động trong việc tham gia BHXH, BHYT cho NLĐ còn rất hạn chế khi họ chú trọng hiệu quả sản xuất kinh doanh hơn là đảm bảo chính sách cho NLĐ”. 
    Công đoàn quyết tâm vào cuộc
    Có thể nói không ngoa rằng việc chiếm dụng, nợ đọng BHXH của các DN là một bài toán rất cũ nhưng chưa có lời giải thỏa đáng. Bởi lẽ, đây là vấn đề được nhắc đi nhắc lại trên rất nhiều diễn đàn, hội nghị nhưng quyền lợi NLĐ thì vẫn chưa được bảo vệ xác đáng. 
    Giải pháp hiện nay mà các cơ quan chức năng đang làm đó là phối hợp thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra. Tuy nhiên, thực tế lại diễn ra theo một quy trình rất “bài bản”: Qua đợt kiểm tra, các DN đều nhanh chóng đóng số tiền nợ BHXH (đóng gối đầu), nhưng khi hết đợt kiểm tra, “mèo vẫn hoàn mèo” – các DN tiếp tục nợ lại BHXH, chờ đến đợt thanh, kiểm tra tiếp theo thì mới ôm tiền đến nộp cơ quan BHXH. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến quyền và lợi ích NLĐ, gây mệt mỏi cho các cơ quan chức năng. Đơn cử trong số này là Công ty TNHH MTV C.Đ.X đóng trên địa bàn khu công nghiệp Hòa Khánh. Trong dịp cuối năm 2015, đoàn thanh tra, kiểm tra đến làm việc, DN thực hiện việc trích nộp hết tiền BHXH, tuy nhiên đến thời điểm này lại nợ số tiền rất lớn.
    Đi tìm một giải pháp thực sự thỏa đáng nhằm bảo vệ quyền lợi NLĐ vẫn luôn là điều làm cho các cán bộ Công đoàn đau đáu. “Công nhân làm việc rất vất vả với đồng lương cũng chả là bao nhiêu, hằng tháng đã được công ty trừ tiền BHXH qua lương. Tuy nhiên, đến lúc ốm đau, bệnh tật, thai sản, họ phải tự trả tiền cho các khoản mà nhẽ ra họ đương nhiên được thụ hưởng. Chúng tôi thực sự rất đau lòng và thấy “nợ” NLĐ quá nhiều”, ông Lương Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch Liên đoàn Lao động thành phố chia sẻ. Chính những điều đấy đã khiến tổ chức Công đoàn quyết tâm làm quyết liệt trong vấn đề nợ đọng, chiếm dụng BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.
    Giải pháp mà LĐLĐ TP đưa ra đó là thực hiện khởi kiện theo đúng quy định của pháp luật. “Song song với các công tác như tuyên truyền về BHXH, tăng cường công tác phối hợp liên ngành Liên đoàn Lao động thành phố, BHXH thành phố, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội thành phố về thanh, kiểm tra chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT, LĐLĐ TP đã mạnh dạn khởi kiện các DN vi phạm pháp luật về nợ đọng BHXH của NLĐ”, ông Triết cho biết. Điển hình cho sự quyết tâm trên, đó là tháng 6 vừa qua, Liên đoàn Lao động thành phố đã đại diện cho 19 công nhân lao động khởi kiện Công ty cổ phần xây dựng công trình giao thông Đà Nẵng vì đã “giữ” tiền BHXH, trợ cấp thôi việc của NLĐ. Tòa án đã ra phán quyết NLĐ thắng kiện và công ty đã nộp tiền BHXH cho NLĐ, NLĐ được chốt sổ BHXH, thanh toán các khoản trợ cấp thôi việc theo quy định. Việc thắng kiện đối với DN nợ đọng BHXH chính là động lực để Công đoàn tự tin hơn trên con đường bảo vệ quyền lợi NLĐ. “Chúng tôi đã đề nghị các cấp Công đoàn rà soát, lập danh sách đối với các trường hợp DN nợ BHXH, kinh phí công đoàn. Trên cơ sở đó, Liên đoàn Lao động thành phố, dưới sự chỉ đạo của Đoàn chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, sẽ nghiên cứu thí điểm khởi kiện DN theo quy định pháp luật”, ông Triết cho biết.
    Có thể nói, đây là một động tác rất mạnh tay của tổ chức Công đoàn nhằm quyết liệt bảo vệ quyền lợi chính đáng của NLĐ. “Tạo một môi trường kinh doanh hấp dẫn cho thành phố thì không ai muốn đưa DN ra tòa. Tuy nhiên, để bảo vệ quyền lợi NLĐ, Công đoàn chúng tôi phải thực sự mạnh mẽ với những việc làm thiết thực, hiệu quả. Chúng tôi chỉ mong sao các DN song song với việc chú trọng hiệu quả sản xuất kinh doanh thì cần chăm lo đến đời sống NLĐ, đảm bảo thực hiện đúng trách nhiệm với NLĐ theo quy định của pháp luật. Chỉ khi đó, mối quan hệ lao động mới đảm bảo hài hòa, là cơ sở cho sự phát triển bền vững của DN’, ông Lương Nguyễn Minh Triết chia sẻ.

Công đoàn luôn nỗ lực và quyết tâm trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của người lao động (Trong ảnh: LĐLĐ TP Đà Nẵng tổ chức đối thoại nhằm lắng nghe những phản ánh từ người lao động)